Beschrijving

De zerk is goed bewaard gebleven.
De tekstband met de inscriptie in grote, uitgebeitelde kapitalen is weergegeven als zijnde omgeslagen op de hoeken. In het middenveld zien we bovenaan het wapenschild omgeven met bandwerk. Daaronder bevindt zich een grote staande rechthoek eveneens met bandwerk omgeven, waarin de rest van de inscriptie is aangebracht in iets kleinere kapitalen. Tussen de tekst van de eerste zes regels is een kleine cirkel uitgespaard met daarin een tweede wapen. Boven deze inscriptieplaat zijn links een doodshoofd en rechts twee gekruiste doodsbeenderen aangebracht.

Wapens

Het bovenste wapen: Twee dwarsbalken; een vrijkwartier met een vierblad [Van Empel].
Het onderste wapen: Een beurtelings gekanteelde dwarsbalk. Helm. Dekkleden. Helmkroon: een kroon van drie bladeren en twee parels. Helmteken: een uitkomende gekroonde leeuw [Van Herlaar].
Hs 1709, 23.1 geeft de kleuren van het wapen Van Empel: in groen twee zilveren dwarsbalken, en een gouden vrijkwartier met een rood vierblad. Het wapen Van Herlaar is ook weergegeven op zerknummer 431.

Bijzonderheden

Adriaen is een zoon van de Bossche stadssecretaris mr. Goyaert van Empel († 1556) en Zoeta van Tefelen. Hij was aanvankelijk vooral actief in de handel: zo verkocht hij in 1600 zout en vis in Weert en handelde hij in 1620 in ossen. Steeds meer legde hij zich echter toe op belastinginning: hij was ontvanger van de licenten ‘beginnende van het marcquisaet van Berghen op Soom tot der stadt Grave’ en pachter van het licent op paarden in het hertogdom Brabant, het Land van Overmaas en het hertogdom Gelre. Daarnaast was hij begin zeventiende eeuw fortificatiemeester van de stad ’s-Hertogenbosch en pachter van de licente opte peerden die gebracht worden in het hertogdom Brabant, land van Overmaze en hertogdom Gelre. In 1621 was hij bovendien blokmeester van het blok van de Hinthamerstraat. Adriaen was getrouwd met Catharina, dochter van Cornelis Henricx Hixspoor. Uit dit huwelijk werden minstens zes kinderen geboren. Zoon Nicolaes volgde zijn vader op als ontvanger van de fortificatiepenningen van de stad. Zoon Arnt werd priester en kapitteldeken in Geertruidenberg. Adriaen en Catharina werden in de Sint-Jan begraven, evenals hun dochters Elisabeth (1597-1653) en Henrica (1595-1666).
Deze laatste was in 1628 getrouwd met mr. Godefroy of Goyaert van Herlaer (1594-1652), die net als zijn vrouw in dit graf is begraven. Deze Goyaert is een zoon uit het tweede huwelijk van zijdelakenkoopman Mathys Adriaens van Herlaer met Peterken Henricx Suyskens. Zijn ouders werden elders in de Sint-Jan begraven onder zerk 431. Goyaert heeft rechten gestudeerd en was actief als advocaat. In 1625 en 1628 was hij schepen van Den Bosch. De regimewisseling van 1629 maakte voor hem als katholiek een verdere carrière in het stadsbestuur onmogelijk. Hij bleef wel in zijn geboortestad wonen en vervulde nog diverse functies: hij was rentmeester van de abdij van Berne en in 1636 blokmeester van het blok van de Vughterdijk. Voor zover bekend hadden Goyaert en Henrica geen kinderen.
Linksboven op de zerk staat nog ‘Van de Keer’, waarschijnlijk de naam van een latere eigenaar. Wellicht gaat het hier om Franck van de Keer of diens kinderen. Franck was getrouwd met een zuster van Maria vanden Berckenbosch, die weer getrouwd was met Goyaerts neef Leonard Adriaens van Herlaer (zie zerk 431). Wellicht dat deze zerk langs deze weg in handen van de familie Van de Keer is gekomen. ^1.

Geschiedenis

(Oud 409A/410; Nieuw 126; Martini 202; Smits 207) ^*
In 1707 stond het graf op naam van Van Empel. Ten laatste in 1724 werd het overgeboekt op naam van Cornelis Dedel. Hoewel er in de oudste twee leggers sprake is van één graf, melden de leggers vanaf 1752-1755 dat het hier twee graven betreft (Nieuw 126 en Nieuw 127) die voorheen op één nummer stonden. Beide graven, die geregistreerd stonden op naam van Van Empel, Hixpoor en Van Heerlaar, werden op 27 juni 1752 overgeboekt op naam van Anna Elisabet Potteij, weduwe van Arnoldus van de Keer, en haar kinderen Hendricus Antonius; Catharina Margareta; Odilia Justina; en Johanna Adriana Maria van de Keer. Laatstgenoemde was de echtgenote van mr Gerard Smits. Op 25 juni 1779 stonden de graven enkel nog op naam van Johanna Maria Adriana en Odilia Justina van de Keer. De legger van 1804-1805 noemt de overboeking op naam van Gerard Cornelis, Mechtildis Petronella en Johanna Maria Catharina Smits (zie ook zerk 173).
Martini situeerde de zerk in de noordelijke kooromgang, in de travee tegenover de derde straalkapel vanaf het westen, even ten noorden van de achtste koorpijler, waar hij in ieder geval in 1707 al lag. Ten laatste in 1912 kwam hij op zijn huidige plek te liggen.
In tegenstelling tot de hier behandelde zerk die op het eerste graf (Nieuw 126) van Van Empel/ Hixpoor/Van Heerlaar lag, is die van het tweede graf (Nieuw 127) niet bewaard gebleven. Deze zerk werd zeer waarschijnlijk na 1755 uit de kerk verwijderd, vermoedelijk na een onherstelbare beschadiging. Om toch het graf, dat gewoon gebruikt werd, op de vloer aan te kunnen duiden en in de leggers te kunnen registreren, werd het voorzien van een plavuis met daarop hetzelfde registratienummer 127. Deze plavuis ligt tegenwoordig in de zuidelijke kooromgang, op de grens tussen de traveeën tegenover de eerste en de tweede straalkapel vanaf het transept, tussen zerk 455 en zerk 464.

Personen